Köpekler Covid-19’u teşhis edebilir mi?
Herkesin bildiği gibi, köpeklerin koku alma duyusu, insanlarınkinden çok daha güçlüdür. Havadaki aromalardan, maddelerdeki organizmalara kadar her şeyi tespit ederler. Arama köpeği olarak kullanıldıkları herkesçe bilinmekte. Aslında bugüne kadar bazı hastalıkların teşhisinde de katkıda bulunmuşlardır. Peki, artık insanlarda Covid-19 teşhis edebilmeleri mümkün mü?
Bilim adamları, köpeklerin koku duyusunun insanlardan 10.000 ila 100.000 kat daha fazla keskin olduğunu söylüyor. Özellikle Bloodhound, Beagle ve Golden Retriever gibi köpekler mükemmel koku alma duyusuna sahip.
Alman çoban köpekleri, yaygın olarak bomba ve uyuşturucu aramada kullanılır. Laboratuarlarda da, sıtma, kanser ve parkinson gibi hastalıkları içeren insan numunelerini koklamak için çeşitli köpekler kullanılıyor.
Washington eyaletindeki Parkinson hastalığı merkezinde, hayvanlar nörolojik bozuklukla ilişkili kokuyu tespit etmek üzere eğitilmektedir. Şu anda bu tür hastalıkları teşhis etmek için tıbbi test yoktur.
Parkinson program direktörü Lisa Holt şöle söylüyor: “Köpek, haftalarca eğitim alıyor ve en az 400 kez Parkinson’un kokusuna maruz kalıyor, ondan sonra tanı yapabilmeye başlıyor.”
Yıllar süren araştırmaların ardından, grup şu anda insanların erken Parkinson hastalığına sahip olup olmadıklarını belirlemelerine yardımcı olmak için bazen “köpek değerlendirmesi” kullanıyor. Bunun için köpek günlerce, yağlı cilt salgılarını emmiş bir tişört giyer. Laboratuara geri döndükten sonra, köpekler hastalığı belirleyebilir.
Kaliforniya’da kanser araştırmaları yapan Situ Vakfı’nın kurucusu Dina Zaphiris şöyle söylüyor: ‘’Köpekler koku örnekleri ile özellikle akciğer ve meme kanseri olmak üzere bazı kanserleri erken aşamada teşhis edebiliyor. Araştırmalar, köpeklerin kanseri tespit etmede şu anda kullanılan tarama yöntemlerinden daha doğru olduğunu gösteriyor.’’
Pennsylvania Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Working Dog Center’da (WDC), sekiz Labrador Retriever’a, koronavirüslü ve koronavirüslü olmayan insan örnekleri koklatılarak çalışma yapılıyor. Merkezin müdürü Cynthia Otto, köpekler daha önce koronavirüs tespit etmek için kullanılmadığından, şimdi daha zor mu yoksa kolay mı olacağını söylememenin zor olduğunu belirtiyor.
Benzer bir çalışma, Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu’nda da yapılmaktadır. Hastalık kontrolü bölümünün başkanı James Logan, İngiliz yardım kuruluşu olan Medical Detection Dogs /MDD ile birlikte çalışarak koronavirüsün kokusunu almak için altı köpek yetiştiriyor.
Logan, “COVID-19 gibi solunum hastalıklarının vücut kokumuzu değiştirdiğini biliyoruz, bu yüzden köpeklerin bunu tespit edebilme şansı çok yüksek. Bu yeni teşhis yöntemi kısa süre içinde COVID-19’a verdiğimiz yanıtta devrim yaratacaktır, özellikle önümüzdeki aylarda son derece etkili olabilir.”
MDD kurucu ortağı Claire Guest: “Prensip olarak, köpeklerin koronavirüsü tespit edebileceğinden eminiz. Şimdi virüsün kokusunu hastalardan nasıl güvenli bir şekilde alarak köpeklere koklatabileceğimiz ve doğru sonuçlar alabileceğimiz hakkında çalışma yürütüyoruz.”.
WDC’ dan Otto, araştırmalar başarılı olursa, numune almadan sadece insan kokusu ile test yapılabilecek, çalışmalarla testin güvenli ve doğru olup olmayacağını belirleyeceklerini söylüyor.
Amacın, köpeklerin belirti göstermeyenler de dahil olmak üzere herkesi taramak olduğunu, bunun hızlı, etkili ve müdahalesiz bir yöntem olacağını söylüyor ve ekliyor: ‘’ Testler ve aşı araştırmalarıyla birlikte, köpeklerin son derece hassas burunları, salgının üstesinden gelmek için dünya çapında ön saflarda olabilir. Köpekler hastanelerde, havaalanlarında ve işyerlerinde hastalığı test etmek için kullanılabilir.’’.