Köpek eğitiminde kullanılan su spreyi ve yüzüne su atmanın sakıncalarından 8 tanesini anlatmaya çalışacağım.
Köpek eğitiminde sprey şişesi kullanmak her zaman faydadan çok zarar getirir
Çoğu köpeğin (köpek oldukları için doğal) bize göre sinir bozucu alışkanlıkları vardır. Biz insanlar hemen bu alışkanlıklardan kurtulmalarını isteriz. Bazı insanlar, sevmedikleri davranışları durdurmak için pet şişle yada sprey şişesi kullanırlar. Sprey şişesi icat edildiğinden beri köpek ve bazen kedilerin eğitiminde kullanılmıştır. Köpeğin yüzüne keskin bir şekilde fışkırtılan su, atlamayı / çiğnemeyi / kıstırmayı / havlamayı oldukça verimli bir şekilde durdurmalıdır, değil mi? Ayrıca ucuz, elde edilmesi kolay ve köpeğe gerçekten zarar vermez, değil mi? Bence kesinlikle DEĞİL.
Ben de zamanında su sprey yöntemini ceza olarak kullandım. İşe yaradı. O zamanki köpeğim perdeyi, halıyı ve sehpanın bir köşesini rahat bırakmayı öğrendi. Su fışkırtma yöntemini bugünkü köpek davranışları hakkında öğrenmiş olduğum bilgiyle bir eğitim tekniği olarak kullanır miyim? Hayır kesinlikle yapmazdım.
Bugün, on yıl önce köpek yavrusu eğitmekteki başarımın gerçekten şans olduğunu görüyorum. Ancak artık bilim temelli davranış değiştirme yöntemlerine şanstan daha çok inanıyorum. Günümüzde, su fışkırtma yönteminin diğer eğitim yöntemleri kadar kesin veya kullanışlı olmadığı artık biliniyor. Hatta, zararlı bile olabilir. Nasıl çoğu ceza da zararlıysa.
Davranıştan bahsederken, cezanın teknik tanımı, davranışın tekrar ortaya çıkma olasılığını azaltan bir şey olmasıdır. Ancak etkili olabilmek için uyulması gereken bazı kurallar vardır. Cezanın etkili olması için, olmazsa olmaz “sekiz ceza kuralı” nı sprey şişesi tekniği için inceleyelim.
İçindekiler
Kural 1. Ceza hayvanın sevmediği ve beklemediği bir şey olmalıdır.
Köpeğiniz sudan hoşlanmıyor mu? Yüzlerinde su fışkırtılmasını SEVEN birçok köpek gördüm! Özellikle suyu farklı şekillerde deneyimlemek isteyen Labrador türleri olurdu. Yani yüzüne su fışkırtmak onlar için ceza değil bvir oyundur.
Köpeğin beklemediği bir şey mi? Bu çok önemli ve bu yüzden suyu ilk kullandığımda çok şanslı olduğumu düşündüm. Köpeğimi izlerken dişleri ile perdeleri ısırdığı anda ona sürpriz yapmayı başardım. Ama sürpriz olarak yapabilmek için onu kanepenin veya mutfak tezgahının arkasına sokmak ve su fıoşkırtabileceğim bir yere götürmek zorunda kaldım, böylece fark etmeden suyu fışkırtabilirdim. Oldukça yorucu ve zorlu bir iş! Artı bunun çalışması için ön koşulu, şişeyle daha önce ilişkilenmiş bir davranış olmamasıydı. İlk birkaç kez işe yaradı, ama dişleriyle diğer eşyaları yoklamaya başladığında, o kadar şişeyi saklamama rağmen beni farkederek suyun geleceğini hissettiğinde geri çekildi.
Kural 2. Ceza davranışı bastırmalıdır.
Bir şey ceza için kullanılıyorsa, ancak davranışı bastırmıyorsa, etkisizdir ve genellikle sadece taciz olacaktır.
Evet, “sadece” bir su spreyi bile olsa, aynı davranışı bastırmak için iki kereden fazla kullanmanız gerekiyorsa, açıkça bir şeyler doğru değildir. Ve bir su fışkırtma şişesi bile kolayca köpeğe yapılan bir kötülük halini alır. Bir köpeğin neyi ceza veya teşvik olarak gördüğünü seçemeyiz; belki su o köpek için işe yaramaz, ya da çevrede başka bir şey yalnış davranışı teşvik edecek ve (muhtemelen) hoş olmayan su spreyinin etkisini ortadan kaldıracaktır. Bu, insanlara havlama veya üzerlerine zıplama gibi bazı heyecan kaynaklı davranışlarda olacaktır. Tamam, su sinir bozucu, ama gelen misafirlerin üzerne atlamak da bir o kadar eğlenceli! Kesinlikle biraz ıslanmaya değer! Bizim için yanlış olan, amaçlanan cezayı kullanmaya devam etmemizdir çünkü şişedeki tetiği çekmek ve köpekte HERHANGİ bir tepki görmek bizim için ödül gibidir.
Kural 3. Ceza mükemmel ayarda olmalıdır.
Çok fazlası, negatif etki yaratacak. Bunun sonucunda hayvanla olan ilişkinize zarar verip, bu davranıştan daha fazlasını kaybedersiniz. Çok az olursa da ceza sadece hayvanı duyarsızlaştırmaya ve direnmesine sebep olacaktır.
Aşırı ceza ile ne olur? Birçok köpek benim köpek yavrusu kadar sert mizaçlı değil. Hassas bir köpeğe su fışkırtırsanız, bu tekniğe ilişkin birçok yan etkiler çıkabilir. Köpek her su veya şişe gördüğünde korkabilir. Banyo saatleri ve için içinde bir şişe olan her türlü tıbbi prosedür gelecekte savaş haline gelecektir. Ya da köpeğiniz belirli bir misafiri selamlarken suyu kafasına yerse, o misafir her geldiğinde korkup kaçacaktır yada o kişiye karşı saldırganlaşabilir bile. Yani olaya dahil hiç kimse için sonuç eğlenceli olmayacaktır.
Eğer köpeğe az su fışkırtırsanız, onları biraz korkutmak için? Davranış sorununu çözmek yerine köpeğiniz için sinir bozucu olacaktır. Çiğneme / atlama / havlama ya da köpeğin yaptığı her ne olursa olsun, köpeğinize bu rahatsızlığı vermeye değer mi. Ayrıca, su spreyini köpeğe nasıl etki yaptığını bilemeyiz, bu nedenle suyun şiddeti ve yoğunluğu ölçmek bizim için çok zordur. Hatta: Kendi yüzünüze püskürterek test etmeyi deneseniz bile, yine de köpeğin yüzünün farklı olmasından dolayı bunu anlamanız mümkün değil.
Kural 4. Ceza ilişkilendirileceği davranıştan hemen sonra gerçekleşmelidir.
Aksi takdirde, yanlış davranış ile ceza arasında yeterince bir ilişki kurulamayacaktır.
Cezaları kullanmak için süper hızlı refleksler gereklidir! Eğer sadece bir iki saniye geç kalırsak, köpek cezayı anlamayıp tamamen farklı bir şeyle ilişkilendirebilir. Eve gelen komşuya pencereden bakmak gibi. Şimdi köpeğin zihninde komşu yüzünü görmek kötü spreyi canlandıracak ve komşuyu dışarıda her gördüğünde çılgın bir havlama gelebilir. Şahsen yaşlandıkça reaksiyon süremin yavaşladığını fark ettim. O yüzden ceza yerine ödül kullanıyorum. En azından biliyorum ki ödülü geç biler versem köpeğimi korkutmayacağım. Çok azımız cezaları işe yarar şekilde kullanabiliyoruz.
Kural 5. Ceza davranışla ilişkilendirilmelidir, eğitmenle değil.
Aksi takdirde, eğitici cezanın bir parçası olur ve hayvan eğitmenden korkmaya ve sevmemeye başlar.
Bu kural sürpriz unsuruna geri döner. Köpeğinizi iyi takip etmediyseniz ve sizi elinizde korktuğu şişe ile yaklaşırken görürse ne olur? Ceza sizinle ilişkilenir ve köpek sizden korkar. Korku genellikle kendini saldırgan davranışlar olarak gösterir, bu nedenle bu bir kısır döngüye dönebilir. Köpeğiniz sizden korkar hale gelmese bile yanlış davranışı sizinle ilişkilendireceği için siz etrafta olmadığınızda istenmeyen davranışları yapmaya devam edecektir.
Kural 6. Ceza davranış her gerçekleştiğinde verilmelidir.
Davranış her gerçekleştiğinde ceza gerçekleşmezse, davranış değişken bir sonuç doğuracak. Davranış ve cezanın ne sıklıkta gerçekleştiğine bağlı olarak, hayvan davranışı gerçekleştirmenin cezalandırılma riskine değeceğine karar verebilir.
Kesinlikle istenmeyen davranışları bitirmenin zor olmasının ne büyük nedeni budur. Bir davranışı pekiştirmemek için HER seferinde görmezden gelmeliyiz. Talep havlaması gibi. Şüphesiz rahatsız edici bir alışkanlık! 10 kereden dokuzunda görmezden gelip sadece 1 keresinde ilgilenirsek, BINGO, köpek büyük ödül kazandı. Onuncu kez havlamanın tepki almak için işe yaradığını öğrendi, bu yüzden istediklerini elde etmek için artık on kez daha fazla havlaması gerekiyor.
Aynı prensip her seferinde gerçekleşen ceza için de geçerlidir. Davranışın gerçekleştiği her seferinde tutarlı bir şekilde cezayıo veremiyorsak, örneğin evde değiliz veya farklı bir odadayız, köpek hala zaman zaman cezasız kaldığını öğrenir. Sadece rastgele cezalandırıldığı için, yapılan davranışın eğlence derecesine göre her zaman denemeye değer.
Kural 7. Hayvan için bir alternatif olmalı.
Pozitif eğitimdeki kural budur: köpeğe ne yapmaması değil ne yapması gerektiğini öğretin. Köpeklerimiz doğru davranışı göstermezsek, kuralları bilemiyecektir. Bu sebeple adil ebeveynler olarak, onlara ne yapmaları gerektiğini öğretmek bizim görevimizdir. Bir köpeği, misafiri karşılamak için oturmayı takdir edeceğimizi öğretmeden zıpladığı için cezalandırıyorsak, o zaman adil değiliz.
Kural 8. Ceza karşılaştırıldığında asla ödüllerden daha fazla olmamalıdır(hayvanın bakış açısıyla sizin değil!).
Bir köpeğe herhangi bir davranışı başarılı bir şekilde öğretmek için, ödüllerin miktarının her zaman ceza miktarından fazla olması gereklidir. Kanepe minderini rahat bırakmak gibi yapılacak “iyi” şey yeterince ödüllendirilmiyorsa, “kötü” davranıştan daha az ödüllendirici olur (yastığı parçalara ayırmanın zevkli, eşlenceli aktivitesi).
Durum böyle olduğunda, köpeği istediğimizi yapması için eğitmiş olmuyoruz. Sadece yukarıda listelenen kurallara uymamanın cezasını hem biz hem köpeğimiz çekiyor.